To The Bone: Ellen Karakterinin Psikolojik Derinliği

Yazar: Yeşim Eda Tursun

Editör: Feyza Hamidi

Bu yazıda incelemek üzere baş karakter olarak Ellen’ı, ya da daha sonra değişen adıyla Eli’ı seçtim. Çünkü filmde hakkında en çok bilgiye sahip olduğumuz karakter Eli. Öncelikle Eli karakterinin hayatına baktığımızda pek de huzurlu olmayan bir aile yapısı, anneyle kurulamamış bir bağ ve değersizlik hissiyle karşılaşıyoruz. Bu yazıda doğrudan tek bir kurama bağlı kalmak yerine, filmde yer yer gördüğüm farklı kuramlar üzerine düşüncelerimi paylaşacağım.

Eli’ın anoreksiya nervoza olmasının temellerinde, anneyle kurulamayan bağın Erik Homburger Erikson’un psikososyal gelişim evrelerinin ilki olan 0-18 ay bebeklik dönemiyle ilişkili olması oldukça muhtemel. Erikson, bu evrede en önemli olayın beslenme olduğunu ve krizin temel güven/güvensizlik duygusuyla ilgili olduğunu savunmuştur. Bu dönemdeki temel güç umuttur.

Eli’ın Luke’dan uzaklaşmasını ise yine Erikson’un psikososyal gelişim evrelerinden biri olan 19-40 yaş genç yetişkinlik dönemindeki yakınlık kurma isteği ve kaçınma özelliğiyle açıklayabiliriz. Filmde Luke ve Eli’in yakınlaştığı bir sahnede Luke’un kurduğu bir cümle var: “Siz temelde sadece erkekler için cinsel bir araçsınız.” (Not: Aslında burada kullanılan üslup daha ağır ve argo bir dil barındırıyor. Cümlenin tam halini filmde 1:11:04 kısmında bulabilirsiniz.) Luke karakterinin bu cümlesinde, Karen Horney’nin erkek egemen toplumlarda erkeklerin kendini üstün görmesi düşüncesinin izlerini görüyoruz. Çünkü bu cümle, kadınları aşağılayıcı ve küçük düşürücü bir üslupla söylenmiştir.

Ayrıca Eli karakterinde Karen Horney’nin nevrotik kişilikler yaklaşımından üçüncüsü olan “uzak kişilik” kavramını da açıkça görebiliyoruz. Eli, filmin başlarında içe dönük görünür ve aldığı sevgiye karşılık veremez. Her şeyi kendi başına çözebileceğini düşünür. Aynı zamanda Eli’ın soğuk ve şüpheci bir karakter olmasının sebeplerinden biri de Alfred Adler’in kişilik gelişimi teorisinde anne-baba etkisi bölümünde açıkladığı üzere, ihmal eden ebeveynin sonucunda soğuk ve şüpheci bir çocuğun ortaya çıkmasıdır.

Şimdi bir de baş karakterimizi Gordon Allport’un Beş Faktörlü Kişilik Modeli’ne göre inceleyelim. Ellen’a baktığımızda onun, nevrotiklik boyutunda kaygılı, güvensiz ve kendine acıyan özellikler gösterdiğini görebiliriz. Bu nedenle Ellen’ı nevrotik olarak tanımlayabiliriz. Aynı zamanda modelde yer alan dışa dönüklük faktörüne baktığımızda ise çekingen, ciddi ve mesafeli olduğunu görüyoruz. Son olarak, uyumluluk başlığına da kısmen uyduğunu söyleyebiliriz. Bu başlık altında yer alan yumuşak kalpli ya da katı, güvenen ya da şüpheci, yardımcı ya da iş birliği yapmayan seçeneklerinden bazıları karakterde mevcuttur.

Harry Stack Sullivan, “Bireyin diğer insanlarla yaşantısını ve etkileşim biçimini etkileyen en önemli etmen kaygıdır.” der. Ellen, Anna, Luke ve diğer tüm hastaların kaygılarının var olduğunu görebiliriz. Var olan kilo alma korkuları ve kaygıları, hayatlarını ciddi oranda etkiler. Kaygıları azalmadan ya da ortadan kalkmadan sağlıklarının düzelmediğini de göz ardı etmemeliyiz. Sullivan’ın “iyi anne, kötü anne” kavramına göre anne, çocuğa ne yansıtırsa çocukta o izler görülür. Buradaki kötü anne, Judy’dir. Kaygılı bir annenin sonucu olarak çocuk da kaygılı olur.

Eric Fromm’un Özgürlükten Kaçış kuramına göre özgürlük ve bağımsızlık üç başlıkta ele alınır: yalnızlık ve izolasyon, baş etme, güçsüzlük ve kaygı. Bunlardan yalnızlık, izolasyon, güçsüzlük ve kaygıyı karakterlerde net bir şekilde görebiliriz. Karakterin sürekli sigara içmesinin sebebi, Freud’un psikoseksüel gelişim aşamalarına göre oral dönemde yeterince süt emememiş olması ve anneyle bağ kuramamış olmasıdır. Freud’a göre psikoseksüel gelişim aşamaları eksik tamamlanırsa bu eksiklik ilerleyen yıllarda ortaya çıkar.

Freud’un psikoseksüel aşamalarından ilki olan oral dönemde, annenin bebeğe yaklaşımı, bebeğin davranışlarını belirler. Hümanistik yaklaşıma baktığımızda ise Ellen’ın kişisel sorumluluklarını yemeyi reddederek ortaya koyduğunu görürüz. “Şimdi ve burada” başlığına göre ise Ellen’ın geçmişte kaldığını ve geçmişte ölen bir kadın yüzünden kendini suçladığını anlıyoruz. Kişi ne kadar geçmişte kalırsa, anı yakalayamaz. Abraham Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinin en alt basamağında yer alan fizyolojik ihtiyaçlar (yeme, içme, uyku, nefes alma) karşılanmadığı için Ellen ve diğer karakterler bir üst basamağa geçemez. En temel ihtiyaçlar karşılanmadan diğer seviyelere geçilemez.

Eli’ın Luke’a bakarak kendisinin de bir şeyler başarabileceğine inanması, davranışçı/sosyal öğrenme yaklaşımıyla ilişkilidir. Skinner, radikal davranışçılık anlayışında düşünceleri ve içsel deneyimleri reddetmeyerek, kendi davranışlarımızın içsel nedenlerini gözlemleyebileceğimizi öne sürmüştür. Ellen’ın davranışlarının içsel nedenlerini anlamak, karakteri çözmeyi kolaylaştırır.

Son olarak Sigmund Freud’un savunma mekanizmalarına değinelim. Filmde anoreksiya nervoza tanısı konan tüm karakterlerde inkâr mekanizmasının işlediğini görüyoruz. İçinde bulundukları durumu, sağlıklarının bozuk olduğunu ve aşırı zayıf olduklarını kabul etmezler.

Freud, Adler, Horney, Fromm ve Sullivan’ın teorileri ışığında incelediğimiz Ellen karakteri; travmatik geçmişi ve içsel çatışmalarıyla oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir. Özellikle çocukluk deneyimlerinin, karakterin yetişkinlik dönemindeki davranışlarını ve ilişkilerini şekillendirmesi, psikoseksüel gelişim aşamaları ve nevrotik yaklaşımlar gibi pek çok başlık altında derin bir bakış açısı sunar. Kemiklerine Kadar filmi, bu psikolojik derinliği başarılı bir şekilde beyaz perdeye taşıyarak hem izleyiciyi etkilemekte hem de psikolojinin gücünü gözler önüne sermektedir.

Kaynaklar

Cherry, K. (2023, November 14). Gordon Allport: Theory, life, and impact on psychology.  Verel Mind. https://www.verywellmind.com/gordon-allport-biography-2795508 

Encyclopædia Britannica. (n.d.). Karen  

Horney. https://www.britannica.com/biography/Karen-Horney 

Encyclopædia Britannica. (2025). Abraham H.  

Maslow. https://www.britannica.com/biography/Abraham-H-Maslow 

Encyclopædia Britannica. (2025). Alfred  

Adler. https://www.britannica.com/biography/Alfred-Adler 

Encyclopædia Britannica. (2025). Erich  

Fromm. https://www.britannica.com/biography/Erich-Fromm 

Encyclopædia Britannica. (2025). Erik Erikson. https://www.britannica.com/biography/Erik Erikson 

Encyclopædia Britannica. (2025). Harry Stack  

Sullivan. https://www.britannica.com/biography/Harry-Stack-Sullivan 

Jay, M. E. (2025, June 11). Sigmund Freud. Encyclopædia Britannica.  https://www.britannica.com/biography/Sigmund-Freud 

Tust, A. (2024, May 16). B. F. Skinner: Biography of the influential behaviorist. Verywell  Mind. https://www.verywellmind.com/b-f-skinner-biography-1904-1990-2795543