Sesimi Duyan Var mı?: Bir Çığlığın Sessizliği

Yazar: Pınar Gelibolu

Editör: Feyza Hamidi

Bazen sesimizi duyan kimsenin olmadığını düşünürüz. Oysa biz aslında avazımız çıktığı kadar bağırıyoruzdur. Karşımızdakiler — hatta bazen en yakınımızdakiler bile — bizi duymadığında işte tam o anda “çığlığın sessizliği” başlar. Bu yazımda, Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu (BKB) olan bireylerin bu sessiz çığlığından bahsedeceğim.

Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu (BKB) Nedir?

Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB), kişiler arası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüselliğin olduğu bir kişilik bozukluğudur. Bu bozukluk, nevroz ve psikoz arasında yer alan; değişken duygudurum ve davranış örüntülerinin görüldüğü bir bozukluk türüdür.

Bu bireylerin yaklaşık %75’inde gerçeklikten kopma, halüsinasyon, paranoid düşünceler, dramatik, duygusal ve dengesiz davranışlar gibi psikotik benzeri belirtiler ya da şiddetli dissosiyatif belirtiler ortaya çıkabilir. (Hooley, 2013, s. 657) Duygular arasında hızlı ve yoğun geçişler görülür; kendine zarar verme davranışlarına sıkça rastlanır. Aslında bu kendine zarar verme davranışı, yaşanan kaygı ya da tükenmişliğin fark edilmesi için yapılan bir çağrıdır; yani “çığlığın sessizliği”dir. Bu davranış bir yardım isteğidir. Ancak bu yardım çığlığı görülmediğinde, birey bu davranışları tekrarlamaya devam eder.

Borderline bireyler öfkelerini kontrol etmekte zorlanırlar; kendilerine zarar verme ve intihar girişimlerinde bulunma olasılıkları yüksektir. İntihar davranışı bazen kronikleşebilir. Burada önemli soru şudur: Bu davranış gerçekten ölüm isteğinden mi kaynaklanıyor, yoksa bir yardım çığlığı mı?

Kimler Risk Altında?

Borderline Kişilik Bozukluğu, genel popülasyonun yaklaşık %2’sinde görülür ve kadınlarda erkeklere oranla üç kat daha fazladır. Bu bozukluk, birinci derece akrabalarında yaklaşık beş kat daha sık ortaya çıkar. (Hakan Türkçapar, 2000, s. 44-45) Genelde genç erişkinlik döneminde başlar.

Çocukluk döneminde istismar, kötü muamele, tutarsız ebeveyn davranışları veya ihmal, BKB gelişiminde önemli rol oynar. Bu bozukluğa sahip bireylerin %90’ından fazlası çocukluğunda istismar veya ihmal yaşamıştır. (Ali Keyvan, 2021)

BKB olan bireyler, olayları ya da kişileri gözünde aşırı büyütme eğilimindedir. Aşırı övme ya da yerin dibine sokma gibi uçlar arasında gidip gelirler. Terk edilmekten büyük korku duyarlar ve bunu önlemek için yoğun çaba harcarlar. Terk edildiklerinde ise yoğun bir boşluk hissi ve öfke yaşar veya hızla yeni bir ilişkiye yönelebilirler.

Duygularla Başa Çıkmak Neden Zordur?

BKB olan bireylerin erken dönem bakım verenleriyle kurdukları ilişkilerin sağlıksız olması, ikili ilişkilerde aşırı ya da gerçek dışı beklentilere kapılmalarına neden olur. Duygularını düzenleme ve sorunlarla başa çıkma becerileri zayıftır. Birilerine güvenmekte güçlük çekerler ve yardım istemekten çekinirler çünkü reddedileceklerine dair derin bir inanç taşırlar. Yardım isterken reddedilmek, onlar için büyük bir tetikleyicidir.

Ya hep ya hiç tarzı düşünce kalıpları da belirgindir. Bir konuda kendini yeterince iyi görmeyen kişi, tamamen başarısız olduğunu düşünür. Bu uçlarda düşünce biçimi, aşırı duygusal tepkilere ve krizlere zemin hazırlar.

İlişkilerde ve Hayatta Zorlanmak

Bu bireyler duygusal dalgalanmaları nedeniyle ani ve beklenmedik tepkiler verebilir, yaşanan durumla alakasız şekilde kendilerini cezalandırabilirler. Doktora başvurduklarında doktoru dünyanın en iyi doktoru olarak görebilirken, ufak bir müdahalede sert hakaretler edebilirler. Yani, insanlara aşırı anlam yükleyebilir ya da hızla değersizleştirebilirler.

Sık sık intihar eğilimlerinden ve bu durumun kronikleşebileceğinden bahsettik. Dolayısıyla bir intihar girişiminin gerçekten ölüm isteğinden mi, yoksa bir yardım çığlığından mı kaynaklandığını ayırt etmek tedavi sürecinde hayati önem taşır.

Borderline bireyler, sağlıklı ikili ilişkiler kurmakta zorlanırlar. İş, okul ve özel yaşamlarında da benzer zorluklar yaşarlar. Doğuştan gelen “istenmeme” duygusu, sağlıklı ilişkilerin önünde büyük bir engel oluşturur. Ani duygusal değişimler, karşı taraf için baş etmekte zorlanılan durumlara yol açar. Bu bireyler genelde acil servise sıkça başvurur. Bu başvurular, çoğu zaman bir “beni gör” çığlığıdır. 

Peki, Biz Bu Sessiz Çığlığı Duyabiliyor muyuz?

Belki ailemizde, iş yerimizde, okulda ya da sosyal çevremizde bu çığlığı fark etmediğimiz ya da görmezden geldiğimiz insanlar vardır. Onlardan uzak durmak yerine, sessiz çığlıklarını duymaya ve onları anlamaya çalışmalıyız.

Peki, etrafımızda çığlığını duymadığımız kimler var?

Kaynaklar

Ali KEYVAN, F. C. (2021). Borderline Kişilik Bozukluğu Üzerine Bir İnceleme. International Refereed Journal On Social Sciences.

Hakan TÜRKÇAPAR, B. I. (2000). Borderline Kişilik Bozukluðu. 44.

Hooley, J. N.-S.-J. (2013). Anormal Psikoloji . İstanbul: Kaktüs Yayınları.