Dr. Jekyll ve Bay Hyde’ın Garip Vakası

Asıl ve iyi yanım yavaş yavaş elimden gidiyor, yavaş yavaş ikinci ve kötü yanımla bütünleşiyordum.

“Dr. Jekyll ve Bay Hyde’ın Garip Vakası” adlı kitap, Robert Louis Stevenson tarafından yazılmıştır. Bu kitabın ana temalarından biri insan doğasının ikiliğidir. İnsan doğasının ikiliği, Bay Hyde’ın aslında Dr. Jekyll olduğunun ortaya çıkması sırasında gösterilir. Bay Hyde, Dr. Jekyll’in şeytani kişiliğinin değiştirilmiş bir versiyonudur. Bu vahiy, kitabın son bölümündeki sonuca kadar gerçekleşmez. Kitap boyunca ve açığa çıkmadan önce, Bay Hyde’ın Dr. Jekyll’in barışçıl ve nazik doğasına zıt olarak zalim ve şiddetli davranışını okuyup hayal ediyorsunuz. Karakter, Bay Utterson, M. Hyde’ın kim olduğunu keşfetmeye çalışır ve Bay Hyde’ı bir şekilde arkadaşı Dr. Jekyll ile bir kâğıt parçası aracılığıyla bağlantılı olduğunu bulur. Bay Utterson, bağlantıyı araştırıp daha derine inerken, akıl almaz bir şey keşfeder. M. Utterson, Hyde ve Jekyll’in aynı kişi olduğunu öğrenince şaşırır ve davranıştaki dikkate değer farkı anlayamaz.  Bu nedenle, bu kitabın teması, mevcut psikolojik terim olan Disosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB) ile bağlantılıdır. Disosiyatif kimlik bozukluğu olan kişi sanki içinde kendisinden bağımsız kişi veyahut kişiler olduğunu hisseder.

Kitabın ana temalarından biri Dr. Jekyll tarafından temsil edilen disosiyatif bozukluklar ile ilgilidir. Günümüzde ‘Dr. Jekyll’ ve ‘Mr. Hyde’ gibi bölünmüş kişilik çok yaygın bir hale gelmiştir. Örneğin, cadılar bayramında yüzünün sağ ve sol tarafında bu iki farklı karakteri temsil eden kostümler görebiliriz. DKB üzerine yapılan son araştırmalar, kadınlarda daha fazla tanının ortaya çıkmasıyla birlikte, erkeklerde disosiyatif bozuklukların nadir olduğunu göstermiştir. Ayrıca, DKB’nin çocuklukta yaşanan travmalarla da bağlantılı olduğu daha önce belirtilmişti. Bununla birlikte, Dr. Jekyll ve Bay Hyde kitabında, yetişkin bir erkek olan Dr. Jekyll’ı ve bilimsel bir ev yapımı iksiri yutarak başka bir kişi olan Bay Hyde ile bir ilişki görüyoruz. Bu nedenle, Dr. Jekyll’in, disosiyatif kimlik bozukluğu çekmesine yol açan bir tür madde bağımlılığından muzdarip olduğu sonucunu çıkarabiliriz. Ayrıştırılmış Kimlik Bozukluğundan muzdarip kişiler genellikle depresyon, ruh hali değişimleri, konsantrasyon güçlüğü, hafıza kayıpları, alkol veya uyuşturucu kullanımı gibi çeşitli diğer sorunlar için tedavi ararlar (akt. Steinberg, 2011)

Altschular ve Wright’a (2000) göre madde bağımlılığı tanısının bir yıllık süre içinde yedi farklı kriterden en az üçünü karşılaması gerekmektedir. Jekyll ve Bay Hyde adlı kitapta, Jekyll kriterlerin altısını karşılıyor. Örneğin, kriterlerden biri toleranstır. Kitapta, Jekyll’in kullanılan miktarı ikiye katlaması gerekiyor. Ayrıca Jekyll’in geri çekilme ve iksiri kötüye kullanımını kontrol etme ihtiyacı yaşadığını ve iki ay boyunca iksiri almaktan kaçındığını, ancak artık onsuz gidemediğini ve “vagondan düştüğünü” görüyoruz. Ayrıca, madde bağımlılığı sorunundan Hyde’ı onların dünyasına getirerek başkalarına acı çektirdiğini kabul ettiği için Dr. Jekyll’in de DKB bozukluğu olduğunu çıkarabiliriz. (Stevenson, 1994). Madde kriterlerine ek olarak, Jekyll, DKB için tanı kriterlerine de uyuyor gibi görünüyor. Uluslararası Travma ve Ayrışma Çalışması Derneği’ne (2011) göre DKB için tanı kriterleri şu şekildedir: iki veya daha fazla farklı kimliğin veya kişilik durumunun varlığı, bu kimliklerden veya kişilik durumlarından en az ikisinin tekrar tekrar kontrolü ele geçirmesi,  bireyin davranışı, önemli kişisel bilgileri hatırlayamama ve alkol ile sarhoş olma sırasında bilinç kaybı veya kaotik davranışlar. Kitapta, Dr. Jekyll, kendisini ayrı bir alternatif kimliğe sahip olarak deneyimleyen tek bir kişidir. Ayrıca Dr. Hyde’ın Jekyll’in vücudu üzerinde olumlu bir kontrole nasıl sahip olduğunu ve iksir tüketiminden sonra davranışını nasıl etkilediğini görüyoruz. Bu alternatif kimlik, DKB’li bir bireyin teşhisini sağlar.

Kaynaklar

GradeSaver (16 Şubat 2022). Dr Jekyll and Mr Hyde. https://www.gradesaver.com/dr-jekyll-and-mr-hyde/study-guide/themes

International Society for the Study of Trauma and Dissociation (2011). Guidelines for Treating Dissociative Identity Disorder in Adults. Journal of Trauma & Dissociation, 12(2), 115-187.

Steinberg, M. (16 Şubat 2022). In-depth: Understanding dissociative disorders. https://psychcentral.com/disorders/dissociative-identity-disorder/in-depth#1

Stevenson, R.  (1991). The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde (1.baskı). Longman Publishing Group.

Öne Çıkan Görsel: fanzade.com

Görsel 1 ve 2 : gunceloku.com