The Robbers Cave Deneyi Nedir?

The Robbers Cave Deneyi Nedir?

İnsan sosyal bir varlıktır. Yaşadığı toplum içerisinde sosyalleşir, kendine ait grupların içerisinde var olur. İnsan gibi karmaşalarla dolu bir varlığın sosyal gerçekliğini yorumlamak, açığa çıkarmak da bir o kadar karmaşıktır. Bireylerin gün içerisinde birebir diğer kişilerle olan deneyimleri ile kendi grubu ile yaşadığı deneyimler farklıdır. Hatta kendi grubunun yanında bir başka gruba karşı olan bakış açısı bile farklılık gösterir. Sosyal psikoloji, insanın bu davranışlarının karmaşasını, çeşitliliğini ve fakat “ipin ucunda sallanan” değişkenliğini anlamak için yıllardır teoriler geliştirir, deneyler yapar, ders kitaplarına konu eder.

Aslen İzmir Ödemişli olup, meslek hayatında Amerika’da devam eden psikolog Muzaffer Sherif “Gerçekçi Çatışma Teorisini” (realistic conflict theory) meslektaşları ile ortaya atarken sosyal önyargıları ve bu yargıların gruplar arasındaki etkileşimini açıklamaya çalışmıştır. Bu önyargıları açıklamaya çalışırken “grup” konseptiyle hareket etmiştir. Grup demek insanın var olduğu toplumda kendini bir yere ait hissetmesi ve bulunduğu konuma, gruba göre hareket etmesidir. Gruplar arası ilişki aynı zamanda toplumun var olan durumuna karşı ayna olma özelliği de gösterir.

Muzaffer Sherif ve meslektaşlarının yaptığı bu çalışmada da gruplar arasındaki ilişki başta rekabet ile incelenmiştir. Gruplar arası çıkan çatışmalar, negatif ön yargılar, gerçekliği olmayan basmakalıp fikirler gibi olumsuz durumlar incelenmiştir. Sınırlı kaynaklar için rekabete giren gruplar devamında değişen gerçeklikleri ile dayanışmaya tutunmuştur. İlerleyen zamanlarda şaşırtıcı şekilde yakın ilişkiler kurmaya başladığı da gözlemlenmiştir.

Deney, Oklahoma’da yer alan Robbers Cave State Park’ta bir yaz kampı şeklindedir. Kamp üç haftalık bir sürede gerçekleşir. Çalışmada araştırmacılar kamp görevlisi gibi davranır ve daha önce birbirini hiç görmemiş benzer özelliklere sahip 11-12 yaşlarında 22 erkek çocuğunun davranışlarını deney süresince gözlemlerler. Deney içerisinde 3 aşamadan oluşur.

Birinci aşama

Çocuklar kampa katıldıkları anda  tüm katılımcılarla iletişimde olmaz. Araştırmacılar çocuklar arasındaki benzerlikleri göz önünde bulundurarak çocukları iki farklı gruba ayırır. İki grup da birbirlerinin varlığından haberdar değildir. Kendi grupları ile kamp hayatına başlarlar.

İkinci aşama

Bu aşamada gruplar birinci aşamaya nazaran birbirleriyle iletişim halindedirler. Asıl işlenen konu “rekabet”tir. Gruplar arasında rekabet gerektiren oyunlar oluşturulur. Ve birbirleriyle yarışmaları istenir. Kazanan tarafa ayrıcalıklar sağlanarak ödüller verilir. Ama bu durum iki grup arasında eşitsizliği doğurur. Sonuç olarak çatışmaları besler.

Üçüncü Aşama

Bu aşamada artık rekabet, sürtüşme gibi olumsuz durumların yerini “barış, kaynaşma ve anlayış” almaya başlar. Grupları birbirine yardım etmeye itmek için, her iki gurubun da ortak paydada buluşup kazanımlar elde edeceği durumlar yaratılır. Asıl hedef kutuplaşmayı yıkmak ve ortak çalışabilmeyi gösterebilmektir. İki grup için de önemli olan ortak bir hedefin dayanışma ile gerçekleşmesi adına çalışılmıştır. Örneğin, çocukların kamp otobüsünü araştırmacılar bilerek arızalandırmıştır. Ve arızayı çözmek için katılımcılar beraber otobüsü itme ve tepeyi tırmanma konusunda iş birliği yapmak zorunda bırakılmıştır.

Gerçekçi Çatışma Teorisi ve Robbers Cave Deneyine göre Çatışan Grupların Kaynaşması için Yöntemler

• Karışılıklı dayanışma ihtiyacı ve ortak hedef doğrultusunda birleşme: Deney sürecinde olduğu gibi, grupların kendi çıkarlarına ters giden durumlarda bir başka gruba karşı kazandıkları öfke, önyargı gibi durumları silebilmek ve kaynaşmayı artırabilmek için ortak bir amaca ithaf eden durumlar dayanışma getirir.
• Eşit statülere sahip olma: Bu deneyde direkt göze çarpan nokta aynı yaş aralığında 22 adet aynı statüde bulunan çocuğun etrafında gerçekleşmesidir. Konumların, kaynakların eşit olması önyargıları kırma ve dayanışmayı kabul etmede daha hızlı sonuç verir. Konumlar eşit olmadığında insanların karşı taraf hakkında kalıplaşmış yargılar ve genellemelerde bulunması kolaylaşmaktadır.
• Karşı gruptaki kişiler ile iletişime geçebilme: Ortak alanlarda çalışılmaya başlandıkça, beraber emek verildiğinde grupların kaynaşmaları artmakta ve karşı grubun kişileri ile daha samimi, arkadaşça yaklaşımlar artmaktadır. Grup içerisinde bulunan bir kişi ile bile kurulan samimiyet aslında gruba karşı olan önyargıyı yıkma konusunda fayda sağlayacaktır.

Sosyal psikolojinin etkisi, aidiyet hissi, ait olunan gruptaki psikoloji, rekabet içinde olduğun bir örgütün uygun koşullar sağlandığında tersi bir örgüt psikolojisi sunduğunu görmekteyiz (Karpınar,2020).

Gerçekçi Çatışma Teorisi, gruplar arası çatışma ve işbirliği dinamikleri hakkında açıklamalar sağlamaktadır. The Robbers Cave Deneyi’nin dışında da çeşitli gerçek dünya bağlamlarında prensipleri uygulanır.

Konu hakkında ilginizi çekebilecek haber başlıkları ve içerikleri:

1)Robbers Cave Experiment ve Nihat Doğan (https://fatihaltayli.com.tr/kose-yazilari/2011/06/22/robbers-cave-experiment-ve-nihat-dogan)

2)Survivor’ı yaratan bir Türk’müş (https://www.posta.com.tr/yasam/survivori-yaratan-bir-turkmus-76497)

Bu yazıya benzer içeriklerimize göz atmayı unutmayın!

Kaynaklar

Bilgin, Y., Robbers Mağara Deneyi, Toplumsal Çatışmalar, Diyalog Faaliyetleri ve Altı Şart

Karpınar, Ö.N, 2020, Robbers Cave Deneyi

Editör: Gülbin Daldal