Flört Şiddeti ve Benlik Değeri Arasındaki İlişki

Özet

     Doğumuyla birlikte dünyaya gözlerini açan insan, çevresi ile bağ kurmaya hazır halde yaşamına başlamaktadır. Bu yaşam süresince yakın ilişkilerinde aşk adı altında kurduğu bağ, ilk olarak ergenlik döneminde kendini göstermektedir. Aynı zamanda ergenlik dönemi, bireyin benlik değerinin ne yönde şekilleneceğine dair önemli bir noktada yer almaktadır. Bu araştırmada da ergenlik dönemi ile üniversite yıllarında sıkça görülen ve günümüzde de yaygınlığını koruyan flört şiddetinin, benlik değeri üzerinde ne derece etkili olduğunun incelenmesi, bu konuya dair farkındalık kazandırılması amaçlanmıştır. Alanyazına bakıldığında elde edilen sonuçlar, flört şiddeti ile benlik değerinin önemli bir ilişkide olup birbirini etkilediğini göstermiştir. Yapılan araştırmada flört şiddeti konusunda hem bireylere hem de topluma farkındalık kazandırılması için öneriler sunulduğu gibi, gelecek dönem araştırmaları için de fikir önerileri sunulmuştur.

Anahtar sözcükler: flört şiddeti, benlik değeri, şiddet

Giriş

     Şiddet, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından, “fiziksel güç veya iktidarın kasıtlı bir tehdit veya gerçeklik biçiminde bir başkasına uygulanması sonucunda maruz kalan kişide yaralanma, psikolojik zarar ve ölüme yol açması veya açma olasılığı bulundurması” durumu olarak tanımlanmaktadır. Flört kavramı ise en basit şekilde, iki birey arasındaki duygusal, psikolojik ve cinsel çekimi ve bağlılığı kapsayan yakınlık olarak tanımlanmaktadır (akt. Akcan, 2020). Bu çalışmanın amacı ise flört şiddetinin benlik değeri üzerindeki etkisini incelemek ve bireyleri bu konuda bilinçlendirmektir.

Flört Şiddeti Nedir?

     Flört şiddetinin pek çok farklı tanımı bulunmaktadır. Fakat genel olarak; duygusal/cinsel/romantik bir beraberlik içerisinde ya da beraberlik bittikten sonra partnerlerden birinin diğeri ya da birbiri üzerinde güç ve kontrol kazanmaya çalışarak sebep olduğu zarar verici davranış biçimlerini ifade etmesidir (Koçak ve Can, 2019). Flört şiddetinin en fazla 16-24 yaş aralığında gerçekleştiği, dolayısıyla da duygusal ilişkilerin arttığı üniversite yıllarının, flört şiddeti açısından riskli dönemi oluşturduğu görülmektedir (Karatay ve ark., 2018). 

     Şiddetin kişilerarası türlerinden biri olan flört şiddeti; ciddi ya da geçici, kısa süreli ya da uzun süreli, tek ya da çok eşli, heteroseksüel, biseksüel ya da eşcinsel, bireylerin farklı şekillerde tanımladığı ya da deneyimlediği herhangi bir ilişki biçiminde gözlemlenebilmektedir (Koçak ve Can, 2019). Flört şiddetinin fiziksel şiddet, cinsel şiddet, psikolojik şiddet, sosyal şiddet, dijital şiddet ve ısrarlı takip olmak üzere 6 türü vardır ve flört şiddeti bu şekillerde uygulanarak ya da tehdit olarak kullanılarak pek çok farklı biçimde gerçekleşebilmektedir. 

     Şiddete karşı çoğunlukla erkeklere özgü bir davranışmış gibi yaygın bir algı hakim olsa da, şiddetin çift taraflı yaşandığı ilişkilerde, bir bireyin hem kurban, hem de saldırgan olabilmektedir (akt. Koçak ve Can, 2019). 

Flört Şiddetinin Nedenleri ve Sonuçları

     Flört şiddetinin meydana gelmesine; bireyin kişisel problemleri, değer verdiği toplumsal cinsiyet rolleri, aile yapısı, başarısı, sosyo-kültürel normları, sosyal kabulü, popülerliği ve ekonomik statüsü gibi pek çok farklı özellik ve durumlar sebep olmaktadır (akt. Koçak ve Can, 2019). 

     Flört şiddeti kısa veya uzun vadede ortaya çıkabilen psikolojik ve fiziksel pek çok soruna yol açabilmektedir. Yapılan çalışmalar flört şiddetinin özgüvende azalma, öfke patlamaları, depresyon, intihar girişimleri, travma sonrası stres bozukluğu, yeme bozuklukları, yaralanmalar ve ölüm gibi ağır sonuçlara neden olabileceğini ortaya koymaktadır (akt. Selçuk ve ark., 2017).

Benlik Değeri Nedir?

     Benlik değeri, bir bireyin bir kişi olarak değerine ilişkin öznel değerlendirmesini ifade etmektedir (akt. Orth ve Robin, 2014). Burada vurgulanması gereken bireyin farklı kişiler tarafından nasıl görüldüğüyle oluşturduğu değer değil “kendini kabul etme” ve “öz değer” kavramlarının anlaşılmasıdır. Kendisi hakkında olumlu bir bakışa sahip olan, kendini sevilmeye, başarmaya layık gören ve en önemlisi olduğu haliyle tatmin olan birey, yüksek benlik değerine sahip bireydir (Yolcu ve Akbay, 2020).

     Benlik değeri, cinsiyet farklılıkları açısından incelendiğinde; cinsiyetin gelişim üzerinde yarattığı bir farklılık bulunmamaktadır. Ergenlikten orta yetişkinliğe doğru artış göstermeye başlayan benlik değeri yaşlılıkta ise düşüş göstermektedir (Orth ve Robin, 2014). Benlik değeri, bir kişilik özelliği olarak kabul edilmesinin yanı sıra göreceli olarak değişmez sayılmakla beraber nevrotiklik veya dışa dönüklük kadar da sabit görülen bir kavram değildir (Orth ve Robin, 2014). 

     Araştırma sonuçlarının gösterdiği üzere benlik değeri, bireyin yaşam boyu kurduğu ilişkilerde, iş ve sağlık gibi alanlarda elde edeceği başarı yönünde önemli öngörü sağlamaktadır. Orth ve Robin (2014) bu konuya dair yaptıkları çalışmada; benlik değerinin yaşam boyu değişiklik gösterebildiğine, benlik değerinin bir kişilik özelliği olduğuna ve bireyin yaşamında elde edeceği başarıda önemli bir yeri olduğuna ulaşmıştır. 

Flört Şiddeti ve Benlik Değeri Arasındaki İlişki

     Şimdiye kadar yapılan çalışmalar göz önünde bulundurulduğunda, bireylerin benlik değeri düzeylerine bağlı olarak flört şiddeti mağduru olabileceklerine veya bu şiddeti uygulayan taraf olabileceklerine dair bulgular daha fazla olsa da flört şiddetinin de benlik değerini azalttığı yönündeki araştırmaların sonucu göz ardı edilemez. Shaw (2009), benlik değeri ile flört şiddeti arasında negatif bir ilişkiye dikkat çekmiştir. Bireylerin benlik değeri düzeylerinin azalması ilişkilerde şiddeti artırırken, flört şiddeti de benlik değeri düzeylerini düşürmektedir (Yolcu ve Akbay, 2020). Van Ouytsel ve ark. (2017) da düşük benlik değerine sahip olmanın ve depresyon semptomları göstermenin flört şiddeti mağduru olmak ile önemli bir ilişkisi olduğunu bulmuştur.

     Yıldırım (2016) ‘ın yaptığı çalışmadan elde ettiği bulgulara bağlı konuşulduğunda, düşük benlik değerine sahip bireyler karşılaştıkları herhangi stresli bir durumda daha olumsuz ve öfkeli davranabilmekte, yaşanan durum karşısında daha çok zorluk çekebilmekte ve bu zorluktan kaynaklı da çözüm olarak şiddeti kullanabilmektedir (Yolcu ve Akbay, 2020). Yine Yıldırım (2016)’a göre flört şiddeti mağduru olmak, benlik değerinin azalmasına sebep olabilmektedir. Mermertaş (2020), tez çalışmasında üniversite öğrencilerinin flört şiddeti mağduriyetleri arttıkça, benlik değeri düzeylerinin azaldığını ve benlik değeri düzeyleri azaldıkça da flört şiddetine yönelik olumlu tutumlarının arttığını bulmuştur. 

Tartışma

     Flört şiddeti, kişide fiziksel izler bırakabileceği gibi, kişinin kendine güveni, benlik değeri, gelişimi ve yaşamının devamı açısından olumsuz etkilere sebep olabilmektedir. Biliyoruz ki, benlik değeri kişinin temel psikolojik ihtiyacıdır (akt. Kavaklı, 2019). Bu sebeple, yapılan bu çalışma kişinin temel psikolojik ihtiyacının önemine değinilmesi açısından son derece önemlidir.

     Yapılan alanyazın sonucunda flört şiddeti ve benlik değeri arasında bir ilişki olmadığını gösteren çalışmalar olsa da birçok çalışma flört şiddetinin benlik değerini olumsuz bir şekilde etkilediğini göstermiştir. Ancak alanyazında benlik değerinin flört şiddeti üzerindeki etkisine değinen pek çok çalışma olmasına rağmen flört şiddetinin benlik değeri üzerindeki etkisine değinen çalışmaların yetersiz olduğu görülmektedir.

     Genel olarak değerlendirilecek olursa düşük benlik değeri, flört şiddeti uygulamayı ve flört şiddetine maruz kalmayı arttırmaktadır. Aynı zamanda flört şiddetine maruz kalmak da benlik değerini düşürmekte ve depresif belirtiler ortaya çıkarmaktadır. Çalışılan konunun doğası gereği, düşük benlik değerinin istismarın bir sonucu mu olduğu yoksa flört şiddeti kurbanı olma konusunda savunmasız olmaya mı yol açtığını belirleyememek bir sınırlılıktır.

     Van Ouytsel ve ark. (2017)’ın yapmış olduğu çalışma depresyon semptomlarının kişinin bildirdiği düşük benlik değeriyle ve aynı zamanda flört şiddeti mağduriyeti ile kayda değer şekilde bağlantılı olduğunu ve yaşanan flört şiddetinin bireyin benlik değerinde azalmaya sebep olduğunu göstermektedir. Ancak bu çalışmada kullanılan örneklemin ağırlıklı olarak kadınlardan oluşması bir sınırlılık yaratmaktadır. Eşit sayıda kadın ve erkek katılımcı bulunduran çalışmalar yapılmasının daha doğru sonuçlara ulaşabilmek için yararlı olacağı düşünülmektedir.  

     Alanyazın sonuçlarına göre ergenlik ve ergenlik sonrası yetişkinliğe geçiş döneminde olan bireylerde, flört şiddetinin görülme olasılığı fazladır. Flört şiddeti dendiğinde akla ilk olarak fiziksel şiddet geldiğinden sosyal, psikolojik, cinsel ve dijital flört şiddeti uygulayan veya bu şiddete maruz kalan bireylerin uğradıkları şiddetin farkında olamayabileceği düşünülmektedir (Yolcu ve Akbay, 2020). Aynı zamanda toplumsal cinsiyet rollerinden dolayı ortaya çıkan kıskançlık ve kısıtlamalar sevgi gösterisi olarak değerlendirilebilmekte, bu durum flört şiddete karşı olumsuz tutumlar sergilenmemesine ve şiddetin normalleşmesine yol açabilmektedir (Akcan, 2020). Flört şiddetini önlemek için, özellikle lise ve üniversitelerde flört şiddeti hakkında bilgilendirici seminerler düzenlenerek ve toplumsal cinsiyet eşitliği gibi dersler zorunlu kılınarak bireylere farkındalık kazandırılabileceği düşünülmektedir. Aynı zamanda, gençlerin aktif olduğu sosyal medya mecralarında bu konularda bilgilendirici içerikler paylaşılmasının ve sosyal medya kampanyaları düzenlenmesinin de faydalı olacağı düşünülmektedir. Flört şiddetine maruz kalan bireyler için okullarda özgüven ve benlik değerlerini artırmaya teşvik edici psikolojik danışmanlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması da son derece kritiktir. 

     Pflieger ve Vazsonyi (2006)’ne göre, benlik değeri ergenlik döneminde şekillenmektedir ve ebeveynlerin davranışları ergenlik dönemindeki çocukların  benlik değerlerini ve flört şiddeti tutumlarını etkilemektedir. Bu sebeple, ebeveynlere yönelik eğitim programları düzenlemek, ebeveynleri bilinçlendirerek çocuklarına yüksek benlik değeri kazandıracak şekilde davranmalarını sağlayacaktır.

     Sonuç olarak flört şiddeti ve benlik değeriyle ilgili çalışmaların artması ve bireylere bu konularda farkındalık sağlayacak programlar düzenlenmesi, flört şiddetini ve flört şiddetinin ileride görülme sıklığını azaltmada önemli rol oynayacaktır.

Kaynaklar

Akcan, G. (2020). Flört şiddeti: Psikopatolojik bir değerlendirme. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), 72-87.

Çakır Koçak, Y. ve Öztürk Can, H. (2019). Flört şiddeti: Tanımı, sınıflaması ve değerlendirmesi. F. Özbaşaran (Ed.), Toplumsal cinsiyet ve kadın (s. 43-53). Türkiye Klinikleri Ortadoğu Reklam Tanıtım Yayıncılık. 

Karatay, M., Karatay, G., Gürarslan Baş, N. ve Baş, K. (2018). Üniversite öğrencilerinin flört şiddetine ilişkin tutum ve davranışları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27(1), 62-71.

Kavaklı, M. (2019). Psikolojik dışlanma ve sosyal dışlanma arasındaki farklılık: Benlik değeri, yalnızlık ve genel aidiyet duygusu üzerindeki etkileri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(20), 45-55.

Mermertaş, A. (2020). Üniversite öğrencilerinde flört şiddeti, depresyon ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.

Orth, U. ve Robins, R. W. (2014). The development of self-esteem. Current Directions in Psychological Science, 23(5), 381-387. https://doi.org./10.1177/0963721414547414 

Pflieger, J. C., ve Vazsonyi, A. T. (2006). Parenting processes and dating violence: The mediating role of self-esteem in low-and high-SES adolescents. Journal of adolescence, 29(4), 495-512. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2005.10.002 

Tarı Selçuk, K., Avcı, D. ve Mercan, Y. (2018). Üniversite öğrencilerinde flört şiddetine maruziyet: Flört şiddetine yönelik tutumların ve toplumsal cinsiyet algısının şiddete maruziyet ile ilişkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(3), 302-308. https://doi.org/10.31067/0.2018.29

Van Ouytsel, J., Ponnet, K. ve Walrave, M. (2017). The associations of adolescents’ dating violence victimization, well-being and engagement in risk behaviors. Journal of Adolescence, 55, 66-71. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2016.12.005 

Yıldırım, S. (2016). Üniversite öğrencilerinin benlik saygısı ve toplumsal cinsiyet tutumlarının flört şiddetine yönelik tutumlarına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Yolcu, D. ve Evin Akbay, S. (2020). Dating violence among University students: The role of self-esteem, perceived relationship self-efficacy and attachment styles. European Journal of Education Studies, 7(10), 241-257. https://doi.org./10.46827/ejes.v7i10.3300 

Öne Çıkan Görsel: Freepik

Görsel 1 ve 2: Freepik

Görsel 3: iStockPhoto.com

Konuk yazarlar: Aybüke Gülşen, Ece Ölmez, İrem Dansık