Oyun Terapisi

Günümüzde çocuklarla çalışan ruh sağlığı uzmanları terapi yöntemi olarak oyun terapisini kullanmaktadır. Peki, oyun terapisi nedir?

Kuramcıların Oyuna Bakışı

Oyun oynamak pek çok insanın eğlenmesini, iyi vakit geçirmesini sağlayan bir aktivitedir. Bu aktivite özellikle çocuklar için çok kıymetlidir çünkü çocuklar için oyun bir dil; oyuncaklar ise bu dilin kelimeleridir. Üstelik, oyunun çocuklar üzerindeki etkisi, pek çok psikoloğun ilgisini çekmiştir. Örneğin; Freud’a göre gerçek dünyada engellenen duyguların ve davranışların açığa çıkmasını, Piaget’e göre bilişsel gelişimin ilerlemesini, ilaveten, Erikson’a göre ise psikososyal gelişimin devam etmesini sağlayan oyunlardır (Sevinç, 2005; aktaran Koçyiğit ve ark., 2007). Bunları göz önüne aldığımızda oyun terapisinin önemi daha da anlaşılır hale gelmektedir çünkü oyun terapisinde çocuk kendini ifade edebileceği oyunu kullanır ve terapist oyunun terapötik güçlerini kullanarak çocuğun yaşadığı problemi çözümlemeye başlar (Kiye ve Yalçın, 2021).

3-12 yaş aralığına uygulanan oyun terapisinde çocuğun içinde bulunduğu gelişim dönemine muhakkak dikkat edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, yapılan bir derleme çalışması sonucunda; okul öncesi çocuklarda depresyon, travma, kaygı bozukluğu, otizm, öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği ve hiperaktivite, depresyon ve davranış bozukluğu gibi konularda etkili bir tedavi yöntemi olabileceği vurgulanmıştır (Genç ve Tolan, 2021).

Oyun Terapisindeki Bileşenler

Oyun terapileri yönlendirici ve yönlendirici olmayan olmak üzere ikiye ayrılır ve aralarındaki temel fark psikoloğun terapi sürecinde aldığı roldür. İlkinde terapist çocuğa karşı daha yönlendirici ve yorumlayıcı bir yaklaşım benimsemesine karşın ikincisinde terapist çocuğu yönlendirmez, yorum yapmaz (Axline, 1947; aktaran Porter ve ark., 2009). Yönlendirici oyun terapisine örnek olarak yapılandırılmış oyun terapisinden bahsedebiliriz. Mesela, burada çocuk olduğu gibi kabul edilir, ancak lider konumunda olan terapisttir. Terapist çocuğun gereksinimlerine bağlı kalarak çocuğun diyaloglarına/oyunlarına yönlendirmek için karışmaktadır (Özdoğan, 2009). Yönlendirici olmayan oyun terapilerinde ise örnek olarak çocuk merkezli oyun terapisini örnek verebiliriz. Şartsız pozitif kabul ve empatik ilişkinin baskın olduğu bu terapide çocuğun öz güvenini arttırmak, kendi benliğini fark etmesini ve bir birey olarak karar verebilmesini sağlamak gibi hedefleri olan bir terapidir (Schafer, 2013; aktaran Türe ve Barut, 2020).

Oyun terapilerinde sadece çocuk ve terapist birlikte olmak zorunda değildir. Örneğin, aile oyun terapilerinde ailenin de sürece dahil edildiği görülebilir. Burada terapist yönlendirici olmayan bir yaklaşımla ilerlerse; ailenin neyin üzerinde durması gerektiğini ve sorunlarını hangi oranda çalışmaları gerektiğini bildiğini düşünür ve ailenin oyunlarla birlikte bağlarını güçlendirmeyi hedefler (Guerney, 1983). Eğer terapist aile ile çalışırken yönlendirici yaklaşımı seçerse terapist seansların yapılandırarak aile örüntüsünü belirli müdahalelerle düzeltmeyi amaçlar (Chasin ve White, 1989). Ailenin de içinde bulunduğu en popüler örnek ise filial terapidir. Çocuk-ebeveyn ilişkisi başta olmak üzere aile ilişkilerini sağlamlaştırmayı, ebeveynlerin ise etkili ebeveynlik özellikleri kazanmasını kolaylaştırır. Buna paralel olarak, seanslar bittikten sonra ebeveynlerin karşılaştıkları zorlukların üstesinden gelme konusunda etkilidir (Özkaya, 2015).

İyi Bir Oyun Terapisti Olmak

Son olarak, amacı oyun terapisinin ne olduğunu okuyucuya kısaca anlatmak olan bu yazıyı bitirmeden önce bazı noktalara değinmek oldukça önemlidir. Oyun terapisi geniş bir konudur. Bu konu hakkında pek çok makale ve kitap çıkmasına rağmen hala bu alan hakkında yazılar yazılmaya devam etmektedir. Bu noktada, oyun terapisti ünvanını alan uygulayıcının, güncel çalışmaları takip etmesi gerekmektedir. Bununla birlikte oyun terapisi, oyun terapistinin ikinci uzmanlık alanıdır çünkü oyun terapistlerinin birincil mesleği ruh sağlığı çalışanı olmaktır. Oyun terapisti, çocuk danışana karşı sorumluluklara sahip olduğu için belirli etik ilkeleri uygulamak zorundadır. Ek olarak, etkinlik ve yeterlilik için akademik ve uzmanlık eğitimini tamamlamalı; oyun terapisi hakkında kapsamlı eğitimlere katıldıktan sonra uygulamalarını yaparken süpervizyon desteği almayı ihmal etmemelidir (Sweeney, 2001; Pope ve Vasquez, 2010 aktaran Doğru, 2022).

Yazan: İdil Kalay

Editör: Sevi Sunar

Kaynaklar

Chasin, R., & White, T. B. (1989). The child in family therapy: Guidelines for active engagement across the age span. In L. Combrinck-      Graham (Ed.), Children in family contexts: Perspectives on treatment (pp. 5-25). New York: Guilford.

Doğru, N. (2022). Oyun Terapisinde Etik İlkeler. Oyun Terapisi (Teori Teknik ve Kültüre Has Vaka Örnekleri), 37.

Genç, M., Tolan, Ö. (2021). Okul öncesi dönemde sık görülen psikolojik ve gelişimsel bozukluklarda oyun terapisi uygulamaları. Psikiyatride  Güncel Yaklaşımlar, 13(2), 207-231.

Guemey, L. F. (1983). Client centered (non-directive) play therapy. In C. E. Schaefer ve K. J. O’Connor (Eds.), Handbook of play therapy (pp. 21-64). New York: Wiley

Kiye,S., Yalçın, İ. (2021). Oyun terapisi ve oyun terapisinin gruplarda kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (51), 287-303.

Koçyiğit, S., Tuğluk, M. N., ve Kök, M. (2007). Çocuğun gelişim sürecinde eğitsel bir etkinlik olarak oyun/Play as educational activity in the child’s development process. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (16).

Özdoğan, B. (2009). Çocukta oyun terapisi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 20(1), 69-86.

Özkaya, B. T. (2015). A Play Therapy Approach Focusing on Parent-Child Relationship: Filial Therapy/Ebeveyn-Cocuk Iliskisi Uzerine Odaklanan Bir Oyun Terapisi Yaklasimi: Filial Terapi. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar/Current Approaches to Psychiatry, 7(2), 208-221.

Porter, M. L., Hernandez‐Reif, M., ve Jessee, P. (2009). Play therapy: A review. Early Child Development and Care, 179(8), 1025-1040.

Türe, E., Barut, Y. (2020). Türkiye’de yapılan oyun terapisi çalışmalarının incelenmesi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 4(8), 127-138.

Öne Çıkan Görsel: Igralnaterapija.si

Görsel 1: Busealtin.com

Görsel 2: Empatia Counseling Services