Neden Kedim Radiohead Dinliyor?

Hayvanların Duyguları (mı vardı?)

Hayvanların sadece içgüdülerle hareket eden “duygusuz” canlılar olduğu düşüncesi bilimin ve karmaşık iç dünyaları hakkındaki anlayışımızın gelişmesiyle birlikte değişmiştir. Son araştırmalar; hayvanların sevinç, korku, sevgi, keder ve hatta empati gibi dikkate değer bir çeşitlilik gösteren bir duygu skalası deneyimlediğini ortaya koymuştur. Korku gibi duygular, hayvanların tehditlere yanıt vermesine yardımcı olarak hayatta kalmalarını sağlar. Benzer şekilde, aşk ve bağlılık gibi duygular, bir tür içindeki sosyal bağları teşvik eder. İş birliğini, türün devamını ve dış tehditlerden korunmayı mümkün kılar. Bu duygusal mekanizmalar, hayvanların ekosistemlerinde hayatta kalmaları ve refahları için temel öneme sahiptir. Ancak bu duygular evrimsel olarak işe yararlılıklarını kanıtlamış ve içgüdülerle de açıklanabilecek davranışları yaratmaktadırlar.

Peki hayvanların insana benzer duyguları da var mı? Empati, genellikle insanlara özgü bir özellik olarak kabul edilirken Frans de Waal’ın araştırmaları, hayvanlarda birçok empati örneği bulunduğunu ortaya koymaktadır. Primatların sıkıntı içinde olan arkadaşlarını teselli etmesi veya fillerin ölen yakınları için yas tutması gibi davranışları, hayvanlar aleminde daha derin duygu deneyimlerinin ve daha derin duygusal bağların olduğuna işaret etmektedir.

Hayvan duygularını tanımak ve bu duygulara saygı duymak, onlarla olan ilişkimizi güçlendirip geliştirirken hayvan refahını, koruma çalışmalarını ve daha merhametli bir toplumu teşvik edebilir. Hayvan duygularının sırlarını açığa çıkarırken bizi çevreleyen bu canlıların yaşamlarını şekillendiren duyguların zengin dokumasında onlara karşı daha anlayışlı olduğumuz bir yaşam yolculuğuna çıkabiliriz.

Hayvanlarda Depresyon

Hayvanların da biz insanlar gibi duygulara sahip olduğunu biliyoruz. Peki ya duygudurum bozuklukları?

Depresyon, bir ruh sağlığı bozukluğu olarak genellikle insanlarla ilişkilendirilir ancak son dönemdeki bilimsel çalışmalar, hayvanların da depresyon benzeri durumlar yaşayabileceğini ortaya koymuştur. Hayvanlarda doğrudan depresyon teşhisi koymak zor olsa da davranışsal çalışmalar ve gözlemler, hayvan depresyonunun varlığına dair bize bazı ipuçları sunmaktadır. İlgi kaybı, sosyal çekilme ve iştah değişiklikleri gibi insan depresyonuna benzer davranışları hayvanların da sergiliyor oluşu bu düşünceyi desteklemektedir. Hayvanların ne hissettiğini ve davranışlarının sebeplerini anlamak, duygusal iyiliklerini kabul etmek ve ele almak, onlara şefkatli bakım sağlamak, türleri korumak ve ekosistemlerin hassas dengelemesini sürdürmek için önemlidir. Hayvan duygularının karmaşıklıklarını anlamaya çalışarak doğal dünya ile daha derin bir bağ kurabiliriz. Hayvanlar alemiyle bağ kurmaktan söz ederken Antik Mısır’dan bu yana yüzyıllardır insanlığın en çok bağ kurduğu hayvanlardan biri olan kedilerden bahsetmek gerek.

“Depresif” Kediler

Kediler, genellikle bağımsız ve umursamaz varlıklar olarak kabul edilirler ve genellikle kayıtsız bir tavır sergilerler. Ancak görünüşte kendi kendine yeterli dış yüzeylerinin altında, kediler karmaşık duygusal hayatlara sahiptir. Genellikle mutluluk ve memnuniyetle ilişkilendirilse de kediler depresyon benzeri durumları da yaşayabilir.

Kedi depresyonu, kedinin sürekli üzüntü, halsizlik ve daha önceden keyif aldığı aktivitelere ilgisizlik gibi belirtilerle kendini gösteren bir durumu ifade eder. Bu durum, davranışlarda önemli değişikliklere ve genel olarak genel sağlık durumunda düşüşe sebep olur. Depresyonlarının nedenleri ise o kadar kompleks olmasa da insanlarınkine benzemektedir. Kediler insan bakıcılarına veya diğer hayvan arkadaşlarına güçlü bağlar kurabilirler. Ölüm, yer değiştirme veya ayrılık gibi sebeplerle sevdiklerini kaybetmek, kedilerde depresif bir tepkiye yol açabilir. Yine insanlara benzer şekilde kediler alışkanlıklarına bağlı varlıklardır ve rutine bağlılık gösterirler. Yeni bir eve taşınma, yeni bir aile üyesinin (insan veya hayvan) gelmesi veya çevrelerinde yapılan değişiklikler gibi önemli değişiklikler, kedilerin güven duygularını bozabilir ve depresyona yol açabilir.

Kedilerde depresyon kendisini halsizlik, oyun oynamak gibi sevdiği aktivitelere ilgisizlik, iştah kaybı veya aşırı iştah, evdekilerden sosyal ve fiziksel olarak uzaklaşma veya evdekilere aşırı saldırganlık gösterme, kişisel bakımlarına özen göstermeme ve çok miyavlama veya hiç miyavlamama belirtileriyle gösterir.

Kedi depresyonunu tanımak ve ele almak, kedilerimizin refahı için hayati öneme sahiptir. Kedi depresyonunun nedenlerini, belirtilerini ve potansiyel tedavilerini anlayarak, kedilerimizin duygusal sıkıntılarını aşmalarına yardımcı olabilecek gerekli desteği ve bakımı sağlayabiliriz. Empati ve önleyici tedbirlerle, kedilerimizin depresyonun pençelerinden uzak, mutlu ve tatmin edici bir yaşam sürmelerini sağlayabiliriz.

Kaynaklar

Lezama-García, K. (2019). Facial expressions and emotions in domestic animals. CABI Reviews: Perspectives in Agriculture, Veterinary Science, Nutrition and Natural Resources. https://doi.org/10.1079/PAVSNNR201914028

Litchfield, C. A., Quinton, G., Tindle, H., Chiera, B., Kikillus, K. H., & Roetman, P. (2017). The ‘Feline Five’: An exploration of personality in pet cats (Felis catus). PLoS One, 12(8). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0183455

Machado, M., & da Silva, I. J. O. (2020). Body expressions of emotions: does animals have it?. Journal of Animal Behaviour and Biometeorology, 8(1), 1-10. http://dx.doi.org/10.31893/jabb.20001

Öne Çıkan Görsel: Freepik

Editör: Rana Çevik