Öz Düzenleme ve Motivasyon

Gün içinde birçok karar vermek durumunda kalırız. Peki bu kararları neye göre veririz? Bu dengeleri belirleyen nedir?

Kendimiz için kararlar verirken bize ve çevremize yararlı olacak kararlar vermeye çalışırız. Bunun için duygusal becerilerimizi etkili kullanmak önemlidir. Bahsedilen faktörlerden biri olan öz düzenleme, bireyin içinde bulunduğu ortama uyum sağlamak amacıyla geliştirdiği beceridir. Ortamın sosyal kurallarını anlamak, ortama uygun davranmak ve davranışlarımızı “düzenli” tutmak adına önem arz eder. Bu nedenle kişinin bilişsel ve duygusal becerilerinin dengeli çalışması gerekir. Sinirlendiğimizde davranışlarımızı kontrol edebilme, üzgünken ise sorumluluklarımızı yerine getirebilme bu dengeye örnektir. 

Konu öz düzenleme becerisi olduğunda ilk önce zeka kavramını açıklamak gerekir. Zeka kavramı, kişinin duygusal, analitik gibi çeşitli kavramlardaki becerilerini göstermek için kullanılır. İlk ortaya atıldığında tek taraflı incelenen zeka kavramı, sonrasında kişilerin birçok yönde becerilerini incelemek için kullanılmıştır. Bunun üzerine duygusal zeka (EQ) kavramı David Goleman tarafından ortaya atılmıştır. Duygusal zekanın alt dallarından biri olan öz düzenleme, günümüzde sosyal psikolojide popüler olan terimlerden biridir. 

Öz düzenlemenin hedeflere ulaşmada önemli bir katkısı vardır. Hedef, kişilerin kendi isteklerine göre karar verdiği ve sonucunda kendisi veya çevresini değiştiren durumlardır (Fishbach ve Ferguson, 2007). Kişi önüne çıkan engelleri atlamak ve etkili bir şekilde devam etmek için birçok beceri kullanır. Peki bu engelleri aşma gücünü etkileyen faktörler nelerdir? Leduc-Cummings ve arkadaşlarının (2022) araştırması gösteriyor ki kişinin bakış açısı, motivasyonu ve öz kontrol becerisi engelleri aşma yolunda önemli değerlerdir. Katılımcıların sağlıklı yeme motivasyonlarını incelemek isteyen araştırmacılar katılımcılara çeşitli dolapları düzenleme görevleri vermişler. Bunun sonucunda, katılımcıların yemek istemedikleri yiyecekleri göremeyecekleri yerlere yerleştirdiklerini gözlemlemişlerdir. Bu durumdan hareket ederek söyleyebiliriz ki kişiler motivasyonlarını düşürecek engelleri kendilerinden uzaklaştırmaya yönelirler. 

Motivasyon kişinin bir davranışı başlatma, sürdürme ve bitirme sebebi olarak açıklanır. Latin kökeni “hareket etmek” olan terim son yıllarda oldukça popüler olmuştur. Motivasyon kavramı dışsal ve içsel motivasyon olarak ikiye ayrılır. Dışsal motivasyon dışarıdan gelen ödüller sonucu meydana gelirken, içsel motivasyon dış bir neden olmaksızın kişisel olarak bizi memnun eden olaylar ve durumlar sonucu ortaya çıkar. Motivasyon gücümüzle seçtiğimiz hedefi aşmak için kullandığımız becerilerden biri öz düzenlemedir. Gelgelelim, aynı anda çok fazla sorumluluğu yürütmek zorunda kaldığımız durumlar olabilir. Her öğrencinin yaşadığı durumlardan örnek vermek gerekirse, aynı anda evimizi temiz tutmak, sosyal olmak, okulda başarılı olmak, hobilerimize zaman ayırabilmek ve dinlenebilmek için motivasyon en çok ihtiyaç duyduğumuz şeylerden biri. 

Kaynaklar

Leduc-Cummings, I., Werner, K. M., Milyavskaya, M., Dominick, J. K. ve Cole, S. (2022). Experiencing obstacles during goal pursuit: The role of goal motivation and trait self-control. Journal of Research in Personality, 99, 104231. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2022.104231 

Öne Çıkan Görsel:

Görsel 1: freepik.com

Görsel 2: lindsaybraman.com

Görsel 3: evimdeterapi.com

Görsel 4: terapievreni.com

Editör: Rana Çevik