Ergenlikte Duyguların Düzenlenmesi

Ergenlik dönemi bireyin biyolojik, psikolojik ve sosyal yaşamında değişimlerin hızlandığı ve yaşıtlarıyla etkileşim içine girdiği, kendine yönelik kişisel hedefler oluşturmaya başladığı ve toplumda yer bulmaya çalıştığı karmaşık ve uzun bir gelişim dönemidir (İnanç, Bilgin ve Atıcı, 2015).

Gelişim dönemindeki bireyler duygularını yoğun ve karmaşık olarak yaşarlar (Aslandoğan ve Haşimoğlu, 2018). Duygularında anlık olarak inişler ve çıkışlar olur. Biyolojik ve sosyal hayatlarındaki değişimlere adaptasyon sağlamaya çalışırken farklı sorunlarla karşı karşıya kalırlar ve bu sorunları çözümlerken farklı duygular yaşarlar.Duygularımızın birçok çeşidi vardır. Olumlu ya da olumsuz duygular, uzun süreli ya da kısa süreli duygular veya genel ya da özel duygular olarak sınıflandırabiliriz.

Duygu düzenleme, otomatik ya da bilinçli olabilir. Duygusal ifadeleri oluşturan his, davranış ve psikolojik yanıtları artırma, azaltma ve sürdürme için kullandığımız bilinçli yani içsel stratejileri ve ebeveynin çocuğu yatıştırması gibi dışsal stratejileri içerir. En geniş anlamda duygu düzenleme, ruh hali (mood), zorlanma (stres) ve olumlu veya olumsuz duyguyu da içeren duygu yüklü tüm durumların düzenlenmesini içermektedir. Duygu düzenleme sırasında sadece yüz ifadesi aktif değildir. Bedenimizin tamamında fizyolojik tepkiler gözlemlenebilir. Örneğin kalp ritmi azalır veya artar.

Gross (1999) duygu düzenleme işlemini iki başlığa ayırmıştır. Bu başlıklardan birincisi yeniden değerlendirmedir. Bireyin içindeki duygu ve yaşanan olaya vereceği tepki uyuşmadığı durumlarda vereceği tepkiyi ve duyguyu kendi içinden yeniden değerlendirerek olay anına göre tepkisini dışarıya yansıtmaktır. İkinci başlık ise bastırmadır. İfade edilecek duygunun engellenmesi, bireyin isteği doğrultusunda ifade etmemesi olarak açıklanır.

Thompson’a göre çocukların sosyal çevresi ile etkileşim kurma biçimlerindeki bireysel farklılıklar ve büyüdükçe duyguları ile kendi kendilerine baş etme becerisi kazanmaları duygu düzenleme sürecinin iki önemli özelliğidir. Bu süreç sadece içsel bir süreç değildir. Dışsal faktörlerden bu süreci etkilemektedir. Örneğin birey sosyal hayatında karşısındaki kişinin isteği doğrultusunda duygularını belirtme veya duygularını gizleme gibi süreçleri kapsar.

Mizacın duygu düzenlemede reaktif ve düzenleyici boyutlarının etkili olduğu öne sürülmektedir. Reaktif mizaç olumsuz duygulanım olarak açıklanırken düzenleyici mizaç ise olumsuz duygulanımı azaltma stratejisi olarak açıklanır.

Duygu düzenleme, tepki sistemlerinin genellikle gelişimsel bir başarı olduğu fakat normal koşullarda yaşamın erken dönemlerinde edinildiğini araştırmacılar tarafından ifade edilmektedir. Ergenlik döneminde bilişsel yeteneklerin artmasıyla duygu düzenleme stratejileri gelişir. Örneğin yetişkinler çocuklara göre duygularını daha iyi gizleyebilirler. Çocuklar duygularını açığa vururlar. Gelişen olaylara karşı hissettiklerini o an içinden geçtiği gibi ifade ederler.

Duygu düzenleme gelişimsel kazanım olduğu için bu süreçte başarılar ve başarısızlıklar meydana gelebilir. Ergenlik döneminde duygu düzenleme sürecini başarıyla tamamlayan bireyler sosyal hayatlarında daha etkili ve mutlu yaşayabilme olasılığı mümkündür. Aksi durumda başarısızlıklar gerçekleştiğinde ve düzenlenmediği müddetçe kişinin ilerleyen yaşlarında duygu bozuklukları görülebilir. Örnek olarak depresyon, bipolar bozukluk ve kaygı verilebilir.

Kaynaklar

Aslandoğan, A. ve Haşimoğlu, A. (2018) Lise öğrencilerinin ergenlik dönemi sorunları ve duygu düzenleme stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi, ARHUSS, 1(2): 71-83

Duy,B. ve Yıldız, M. A. (2014). Ergenler İçin Duygu Düzenleme Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi /5 (41)

Emotion Regulation and Psychopathology: A Transdiagnostic Approach to Etiology and Treatment (pp. 13-37). New York: The Guilford Press.

Gross, J. J. (1999). Emotion Regulation: Past, Present, Future, Cognition and Emotion, 13(5), 551-573.

İnanç, B., Bilgin, M. ve Atıcı, M. (2015). Gelişim psikolojisi. Pegem Akademi, Ankara.

Koole, S. L. (2010). The Psychology of Emotion Regulation: an Integrative Review. (In J. D. Houwerand ve D.

Thompson RA. (1991). Emotional regulation and emotional development. Educ Psychol Rev 3:269-307.

Öne Çıkan Görse: iStockPhoto.com