İnsan olmanın doğal bir getirisi olan aidiyet ihtiyacı, hayatımız boyunca istisnasız hepimizin bir şeylerden sevgi, destek, temas ve ilişkiler aramasına neden olmuştur. Her birey farklı olduğundan dolayı her insan farklı şekillerde bağlanmayı gerçekleştiriyor. Bu ne kadar çeşitli de olsa bağlanma teorisi adı altında bazı kategorilere ayrılabilmiştir.
Attachment Theory – Bağlanma Teorisi
İngiliz bir psikolog olan John Bowlby bağlanma teorisini çocukluğunda yaşadığı travmatik deneyimler sonucu oluşturmaya yönelmiştir.
Peki nedir bu bağlanma teorisi?
Bağlanma teorisi kişinin çocukluk döneminde ona ilk bakım veren kişiyle arasındaki ilişkisinin gelecekteki yakın ilişkileri ve iş ilişkileri de dahil olmak üzere geniş kapsamlı bir etkisini açıklayan teoridir.
Bağlanma Türleri
Yetişkinlerde dört farklı bağlanma stili vardır. Peki bu bağlanma şekilleri erken çocukluk döneminde nasıl gelişiyor?
Çocuğun yakın ilişkileri algılama biçimi genellikle ilk bakım veren kişinin davranışı üzerine şekillenir. Çocuk bu dönemde birincil bakıcılarına bağımlıdır ve fiziksel-duygusal ihtiyaçları karşılandığı zaman güvenli bağlanma oluşur. Yine de tek şart bu değildir, ayrıca bakım veren kişinin çocuk tarafından açıkça dile getirilmese bile ihtiyaçları şefkat ortamında gerçekleştirmesi gerekir. Aksi bir durumda çocukla güvensiz bağlanma olması muhtemel olur.
Güvenli Bağlanma
Yetişkin
Güvenli bağlanmada kişi duygularını açıkça ifade ederken kendini rahat hisseder. Yetişkinlerde güvenli bağlanma stiline sahip kişiler partnerlerine güvenirler ve partnerlerinin de onlara güvenmesine izin verirler. İlişkileri duygusal yakınlık, dürüstlük ve samimiyet üzerine kuruludur. Bu bağlanma türüne sahip yetişkinler sağlıklı ilişkiler sürdürürler fakat herhangi bir ilişki olmadan da aynı şekilde yaşayabilirler. Kendilerine ve başkalarına karşı pozitif bir bakış açısına sahiptirler.
Çocukluk
Güvenli bağlanmaya sahip çocuklar genellikle ebeveynleriyle daha çok vakit geçirmiş ve ihtiyaçlarına daha hızlı dönüt almış kişilerdir. Bu bağlanma türünde çocuk birincil bakıcısı ortamdan ayrıldığında üzülür ve döndüğünde ise kolayca sakinleşebilir. Ayrıca bu bağlanmaya sahip bir çocuk yabancılardansa kendi ebeveynlerini tercih eder.
Kaygılı Bağlanma
Yetişkin
Kaygılı bağlanmış bireylerde, onların perspektifinden partner daha iyi olan taraftır. Güvenli bağlanmış bireylerin aksine kaygılı bağlanmış bireylerde yalnız yaşama, partnersiz bir yaşam onlarda yüksek düzeyde endişeye yol açmaktadır. Bu bağlanmaya sahip yetişkinler genellikle kendileri hakkında olumsuz bir benlik imajına sahipken başkalarına karşı olumlu bir bakış açısına sahiptirler. Ayrıca ilişkilerinde çok fazla değer verirler fakat karşılığında yetersiz değer aldıkları konusunda endişeli olurlar. Oldukça güçlü bir terk edilme korkusu taşırlar. İlişkilerindeki yakınlığın eksikliği onları daha saplantılı, yapışkan olmaya sürükler. Çoğu zaman ilişkiler onlara soğuk ve ve mesafeli hissettirdiği için ayrılıklarla sonuçlanırlar.
Çocukluk
Kaygılı bağlanan çocuklar yabancılara karşı yüksek bir şüpheyle yaklaşırlar. Birincil bakıcılarından ayrıldıklarında aşırı bir tepki gösterirler ve hatta tekrardan onlara ulaştıklarında bile rahatlamış gözükmezler.
Kaçınmacı Güvensiz Bağlanma
Yetişkin
Bu bağlanma türüne sahip yetişkinler genellikle kendilerini yalnız ve güçlü olarak görürler. Kendilerine karşı olumlu bir bakış ve saygıya sahiptirler. İlişki algılama biçimlerine göre tamamlanmış hissetmek adına bir ilişki içerisine girmek gerekmemektedir. Sosyal bağlarında destek ya da onay aramazlar ve yaşamlarında başkalarına bağımlı olmayı ya da başkalarının onlara bağımlı olmasını istemezler. Ayrıca bu kişiler yoğun bir duygu durumuyla karşılaştıklarında duygularını bastırma eğilimindedirler.
Çocukluk
Bu bağlanma türüne sahip çocuklarda birincil bakıcılarından kaçınma görülür ve yabancı ya da ebeveyn arasında bir tercihte bulunmazlar.
Düzensiz Bağlanma
Yetişkin
Düzensiz bağlanma stiline sahip kişiler sosyal ilişkilerinde belirsiz davranışlar gösterme eğilimine sahiptirler. İlişkilerinde yakınlık isterler fakat aynı zamanda güven ve bağımlı olma sorunu yaşarlar. Duygularını düzenleyemediklerinden dolayı incinmemek adına güçlü duygusal bağlardan kaçınırlar.
Çocukluk
Diğer bağlanma stillerine karşın çocuklukta bariz bir tepki göstermezler. Erken çocukluk döneminde ebeveynlerin dengeli olmayan davranışlarının bu duruma katkıda bulunduğu düşünülmektedir.
Son olarak bağlanma stillerinin ortaya konulduğu ve Mary Ainsworth tarafından yürütülen “Strange Situation (Yabancı Ortam)” deneyini sizlerle paylaşmak istiyorum: https://www.youtube.com/watch?v=upb0sc5CLAs
Kaynak
The Attachment Project. (06.02.2020). Attachment Styles and Their Roles in Relationships. https://www.attachmentproject.com/blog/four-attachment-styles/
Hiwell. (18.02.2022). Bağlanma Stilleri Nelerdir? Bağlanma Stilleri İlişkimizi Nasıl Etkiler? https://www.hiwellapp.com/baglanma-stilleri
Mona Psikoloji. (17.05.2022). John Bowlby Kimdir? https://www.monapsikoloji.com/john-bowlby-ve-baglanma-kurami/
Öne Çıkan Görsel: mymodernmet.com
Görsel 1: cosmopola.de
Görsel 2: jacobaiello.net
Görsel 3: ai-ap.com