Erik Erikson: Psikososyal Gelişim

Erik Erikson (1902-1994) Kimdir?

Erikson insanların psikolojik gelişimi teorisiyle tanınan bir psikolog ve psikanalisttir. Bir psikanalist olarak Freud’un yanında yetişmiş ve insanın gelişimini kimlik oluşumu ile bağdaştırarak bir kuram oluşturmuştur.

Gelişimi toplumsal, psikolojik ve biyolojik süreçlerin birleşimi ile açıklamıştır. Ayrıca ona göre; destekleyici bir psikososyal ortam, birey ve toplum arasındaki karşılıklı oluşumun gerçekleşmesi için gereklidir.

Erikson’un Psikososyal Gelişim Evreleri

Bu kurama göre; bireyin kişiliği biyolojik etmenlerin yanı sıra toplumsal etkenlerden de büyük ölçüde etkilenir. Freud’a benzer olarak Erikson da gelişimin her öneminde atlatılması gereken belirli krizlerin olduğunu, bu krizlerin çözümlenememesi ya da yarım kalması durumunda kişinin sağlıklı bir kişilik kazanımında olumsuz sonuçlar doğuracağını savunur. Erikson Freud’dan farklı olarak kişilik gelişiminin yalnızca ilk dönemle sınırlı olmadığını yaşam süresince devam ettiğini söyler. (Bacanak, 2015)

1) Güvene karşı güvensizlik (0-1 yaş)

Bu dönemde anne ve bebek arasındaki ilişki bireydeki güven duygusunun temelini oluşturur. Annenin bebeğin istek ve ihtiyaçlarına gösterdiği bakım sonucunda bu duygu edinilir.

Bu dönemde bebek ihtiyaçlarının karşılanmayacağı duygusu ile güvensizlik ve tam tersi haliyle güven duygusu ortaya çıkarır.

2) Bağımsızlığa Karşı Güvensizlik (2-3 yaş)

Bu dönemle çocuk özerklik, utanç ve şüphe ile sonuçlanan bir bunalımla karşılaşır.

Ebeveynler tarafından aşırı korumacı ya da önleyici yaklaşımlar çocuğun kendinde şüphe uyandırmasına, utanç duymasına yol açar.

3) Girişkenliğe Karşı Suçluluk (3-6 yaş)

Okul öncesi dönem olan bu dönemde çocuğun özgür hareket imkanı artar fakat ebeveynlerin desteksizliği, engellemeleri çocukta suçluluk duygusunun gelişimine yol açar.

4) Başarıya Karşı Aşağılık Duygusu (7-11 yaş)

Bu dönemde çocuklar başarılı olmaya önem verirler ve onların bu çabaları desteklenmelidir.

Akranlarıyla karşılaştırılmaları onlarda aşağılık duygusuna yol açar.

5) Ego Kimliğine Karşı Rol Karmaşası (12-19 yaş)

Ergenlik dönemi olarak da bilinen bu dönemde birey kendi içerisinde varlığına yönelik “Ben kimim?” gibi sorularla karşılaşır. Bu dönemin başarılı olarak atlatılması sonucunda kişi  kimlik duygusu kazanırken, başarısız olanlar ise rol karmaşasıyla yüzleşirler.

6) Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık (19-40 yaş)

Gençlik ve genç yetişkinlik dönemi olarak bilinen bu dönemde çevre ile olan etkileşim oldukça önemlidir. Bir önceki dönemle bağlantılı olarak kimlik sorununu çözümlemiş olan bireyler yakınlık kurabilirken rol karmaşası yaşayanlar bağlanma ve ilişkilerde korku yaşar.

7) Üretkenliğe Karşı Kısırlık (40-65 yaş)

Yetişkinlik dönemi olarak adlandırılan bu dönemde birey önceki dönemlerini başarı ile geçmiş ise bu dönemde üretken ve verimli olur ve bu uğurda çabalar. Aksi durumunda bireyler işe yaramama duygusuna kapılırlar.

8) Ego Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk

Yaşlılık dönemi olarak bilinen bu dönemle birey geçirdiği yaşamı gözden geçirir ve yaşamına yönelik “Yaşamım yaşanmaya değer miydi?” tarzında sorgulayıcı düşüncelere sahip olur. Üretkenliğe sahip olamamış bireyler ölüm korkusuyla karşılaşabilirler.

Kaynak

Erik Erikson’un Psikososyal Gelişim Evreleri (http://haticeakova.com/erik-eriksonun-psikososyal-gelisim-evreleri.htm)

Köksal Akyol, A. Erikson’un Psikososyal Gelişim Evreleri.

Öne Çıkan Görsel: pinterest.com

Görsel 1: pinterest.com

Görsel 2: pinterest.com

Görsel 3: pinterest.com

Görsel 4:  pinterest.com

Görsel 5:  arenaillustration.com