Dopesick: Vicdanın Yozlaşması

Dopesick 2021 yılında Hulu üzerinden yayımlanan 8 bölümlük bir mini dizi. Beth Macy tarafından yazılan Dopesick: Dealers, Doctors and the Drug Company that Addicted America isimli kitaptan uyarlanan dizi Amerika’da opioid salgınını konu alıyor. Opioid grubu ilaçlar ağrı kesici olarak kullanılır, bağımlılık yapma ihtimali yüksektir ve en yaygın türleri oksikodon, vikodin, morfin ve metadondur. Fazla kullanıldığında opioid bağımlılığına sebep olabilir. Opioid bağımlılığının sebepleri olarak cinsiyet, kullanılan ilaç ve daha önceden var olan rahatsızlıklar verilebilir (Weiss ve ark., 2014). Araştırmalar gösteriyor ki önceden travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) geçiren hastaların bağımlı olma ihtimalleri daha yüksek (Waldrop ve ark., 2007).  Her gün opioid ile iliştirilebilen ölüm sayısı artıyor ve bu artış en çok Asya ve Kuzey Amerika kıtalarında görülüyor (Hser ve ark., 2015). Bağımlılığın önüne geçmek için çeşitli tedavi yöntemleri bulunuyor. Buna detoks, ilaç destekli tedavi (medication-assisted treatment), rehabilitasyon veya ayaktan tedavi örnek olarak verilebilir (Hser ve ark., 2015). İlaç destekli tedavi son zamanlarda çok ilgi çeken araştırma alanlarından biri haline geldi. Bağımlı hale gelinen opioid yerine başka bir ilaçla yerini doldurma anlamına gelen tedavi yöntemi bağımlılıkların önüne geçmek amacıyla birçok ilaçla deneniyor. Opioid gibi ilaçları kullandıkça bireylerin ilaç toleransı arttığından her ilaç her hasta için uygun olmayabiliyor (Evren ve ark., 2000). 2021 yılında sadece Amerika’da 70,601 insan aşırı doz opioid sonucuyla vefat etmiştir. Bağımlılığın kişiye sağlık ve sosyal alanlarda zararı olduğu gibi toplumda düzensizlik yaratma durumu da vardır. Bu düzensizlik ortamını yok etmek ve bağımlılık salgınının önüne geçmek için çeşitli kurum ve organizasyonlar var gücüyle çalışmaktadır.

Diziye konu olan bir çeşit oksikodon olan OxyContin’i üreten Purdue Pharma, Sacklar ailesi tarafından yönetilen bir farmakoloji firması. Dizi Purdue ilaç şirketinin ağrı kesici ilacı OxyContin’i piyasaya sürmesiyle başlıyor. O sırada piyasada olan ağrı kesicilerden farklı olarak bağımlılık yapmadığı iddia edilen OxyContin’in örnekleri firmanın ilaç temsilcileri tarafından hemen doktorlara götürülüyor. Bu ilaç temsilcilerinden olan Billy Cutler (Will Poulter) madencilik yapılan bir kasaba özelinde görevlendiriliyor ve kasaba doktoru Doktor Samuel Finnix (Michael Keaton) ile tanışıyor. İlişkileri geliştikçe Samuel ilacı hastaları üzerinde denemeye karar veriyor. Kentte yaşayan insanların büyük bir kısmı madenlerde çalıştığından ağrı kesici önemli bir ihtiyaç oluyor. Purdue Pharma şirketinin yaptığı reklamlardan sonra satışlarda patlama yaşanıyor, ilaç farklı dozlarda üretilmeye başlanıyor. Ancak kullanım arttıkça görülüyor ki Dr. Finnix dahil ilacı kullananların neredeyse hepsi ilaca bağımlı oluyor. Bağımlılık bağımlılığı beraberinde getirdiğinden aşırı dozdan ölümler başlıyor fakat hiçbiri OxyContin’e bağlanamıyor. Bu gelişmelerden sonra Avukat Rick Mountcastle (Peter Sarsgaard) ve Avukat Randy Ramseyer (John Hoogenakker) bu konu üzerine çalışmaya başlıyor ve davayı Savcı Michael Friedman’a (Will Chase) taşıyorlar. Sonrasında yanlarına katılan DEA (Uyuşturucuyla Mücadele Birimi) çalışanı Bridget Meyer (Rosario Dawson) ile beraber OxyContin’e karşı savaş başlatıyorlar. 

Diziyi ilginç kılan faktörlerden biri işlenen Purdue Pharma, OxyContin ve opioid salgının gerçek olması. Sackler ailesi dünyanın en zengin ailelerinden biri, aynı zamanda Purdue Pharma’nın sahibi. Purdue Pharma 1996’da OxyContin isimli yavaş salınımlı ağrı kesiciyi piyasaya sunduktan sonra satışlarda patlama yaşanıyor. Opioid salgınında en çok kullanılan ilaçlarından biri haline dönüşen OxyContin’in yan etkileri ise saymakla bitmiyor. Sık görülen yan etkileri arasında öfori, mide bulantısı, kusma, iştah kaybı, kaşıntı, terleme gibi etkiler bulunuyor. Ağır yan etkileri arasında ise bağımlı olma durumu, depresyon veya mani, halüsinasyon ve düşük tansiyon bulunuyor. Böylesi bir ilacın bağımlılık yapmadığını iddia etseler bile 1990larda başlayan opioid salgınındaki paylarından sonra 2018 yılında ailenin birçok üyesine karşı dava açılıyor. “Amerika’daki en kötü aile” unvanıyla da anılıyorlar. Maalesef, henüz bir ceza almış değiller. Bu aile ve opioid salgını hakkında bir çok belgesel, dizi ve film bulunuyor.  

Dizi para kazanmak uğruna milyonlarca insanın hayatının nasıl göz ardı edildiğini başarılı şekilde anlatıyor. Bir yakınını salgında kaybeden insanların dayanışması, bağımlılık psikolojisi, hırs ve paranın insanlara neler yaptırabileceği gibi konuları ele alan Dopesick’i herkese öneriyorum. 

Sevgiler <3

Kaynaklar

Evren, E. C., Tamar, D., Babayağmur, B., & Çakmak, D. (2000). Opioid bağımlılığının tedavisinde buprenorfin: Metadonla karşılaştırma çalışmaları. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni-Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 10, 205-212.

Hser, Y. I., Evans, E., Grella, C., Ling, W., & Anglin, D. (2015). Long-term course of opioid addiction. Harvard review of psychiatry, 23(2), 76-89.

Waldrop, A. E., Back, S. E., Verduin, M. L., & Brady, K. T. (2007). Triggers for cocaine and alcohol use in the presence and absence of posttraumatic stress disorder. Addictive behaviors, 32(3), 634-639.

Weiss, R. D., Potter, J. S., Griffin, M. L., McHugh, R. K., Haller, D., Jacobs, P., … & Rosen, K. D. (2014). Reasons for opioid use among patients with dependence on prescription opioids: the role of chronic pain. Journal of substance abuse treatment, 47(2), 140-145.

Öne Çıkan Görsel:

Görsel 1: imdb.com

Görsel 2: bbc.com

Editör: Rana Çevik