Çağın Problemi: Narsisizm

Bir gün Kahin Teiresias bir kehanette bulundu. “Eğer kendini asla bilmezse uzun bir ömrü olacak” Narcissus’un hikayesi böyle başladı.

Son zamanlarda sıkça duyduğumuz bir kavram var, narsisizm. Bu kavram “Ben merkezli düşünmenin kişilik haline gelmesi.” şeklinde tanımlanmaktadır.  Hikayeye göre bir zamanlar Narcissus adında bir genç yaşarmış. Bu genç o kadar yakışıklıymış ki bir sürü kişi ona aşık olurmuş fakat o,  kendini heyecanlandıracak bir kişi bile bulamazmış. Bir gün su içmek için nehre eğildiği sırada yansımada kendini görmüş ve aşık olmuş. Kendine o kadar aşıkmış ki günlerce nehri izlemiş. En sonunda açlığa ve susuzluğa dayanamayarak ölmüş. Bedeni ise bir nergis çiçeğine dönüşmüş. Narsisim kavramı bu hikayenin başkahramanı kendine aşık genç Narcissus’dan gelmektedir.

Herkesin beğenilme ve onaylanma ihtiyacı vardır. Bu ihtiyaç narsistik ihtiyaçtır. Öz güven sahibi kişiler davranışlarını kendileri  değerlendirirler ve bu sayede onlara yapılan eleştirilerden ve övgülerden yeterli derecede etkilenirler. Patolojik narsisizme sahip bireyler ise öz saygılarını dışsal onaya bağladıklarından dolayı çevrenin tepkilerine oldukça duyarlıdırlar.

Narsist insanlar  kendine çok değer verir ve ben merkezlidir. Çünkü yaşadıkları çevrede ya yeterince takdir görmeden ya da çok özel olduğu düşüncesi ile  her şeyi hak ettiğine inanarak büyümüşlerdir. Bu nedenle  kendi güzellikleri, başarıları, güçleri ve zekaları üzerine çok düşünürler. Eleştiriye oldukça duyarlıdırlar ve sürekli övülmekten çok hoşlanırlar. Kişileri kendi çıkarları için kullanma, empati yapamama, hak kazandığı duygusu taşıma, çok beğenilmek isteme gibi özellikler taşımaktadırlar.

Bu özelliklere sahip kişiler iki şekilde anlaşılabilir. Birincisi toplum tarafından da bilinen büyüklenmeci narsisizmdir. Büyüklenmeci narsistler çok özel olduklarına inandıklarıdan, diğerleri gibi hata yapamayacaklarını düşünürler; güçsüzlüklerini kapatmak için başkalarının onlardan daha düşük olduğuna kendilerini inandırmaya çalışırlar. Büyüklenme, kibir, saldırganlık, baskınlık, teşhircilik, dışadönüklük ve yüksek öz güven gibi özellikler gösterirler. İkinci tip narsist olan kırılgan narsistler ise diğerleri gibi hata yapma lükslerinin olmadığına inanarak kendi yetersizliklerini göstermekten kaçınırlar. Bu nedenle  içe dönüklük, düşmanlık, yetersizlik hissi, düşük benlik saygısı gibi özellikler göstermektedirler.

Bugün birçok kişi hayatı boyunca birileri tarafından reddedileceği kaygısı ile kültürün, sosyal medyanın, popüler akımların, modanın, içinde yaşadığı çevrenin ve diğerlerinin ona dayattığı kalıplara girmeye çalışıp, onları aşağılayarak ya da onlardan kaçarak yetişti. Büyük çoğunluğumuz sürekli karşımızdakilerden daha iyi olduğunu? kanıtlamak için başkaları ile yarış halinde yaşamaya devam ediyor.  Peki bu duruma nasıl dur diyebiliriz?

Öncelikle bu durum kabul edilmesi zor bir problemdir ve narsisist davranış biçimlerinin değiştirilmesi uzun yıllar sürebilir.  Narsisizmin farkına varıldıysa öncelikle sert eleştiri ve yargılardan uzak durulmalıdır. Çünkü bu durum çevrenin mükemmelliyetçilik kalıpları ile ortaya çıkan reddedilmekten korkma ya da özel olmak isteme düşüncelerinden kaynaklanmaktadır. Yetişme şartlarının farkında olmak daha objektif bir noktadan bakılarak içinde bulunulan değersizlik hissinin farkına varabilmek açısından önemlidir. Eğer çevremizde narsisistik özellikler gösteren biri varsa o kişiyle hiyerarşi yarışına girilmemelidir. Yaptığı küçük şeyler övülerek fazla yüceltme ve aşağılama duygularından uzaklaşması sağlanabilir ayrıca zaman zaman sınır koymak da faydalı olabilir. Amacımız mükemmele ulaşarak özel olmak isteyen bireye herkes gibi hata yapabileceğini göstererek değersizlik duygusunu en aza indirebilmektir.

Bugün Shrek izlerken içimizdeki yalnız devi, Şimşek McQueen‘de kazanma hırsımızı, Dorean Grey‘in Portresi’nde kaybetmek istemediğimiz güzelliğimizi görebiliriz. Çünkü filmler, kitaplar, şarkı sözleri ve bütün hikayeler aynı şeyi anlatır. Hepimiz insanız.

Acaba Teoman da” Aynaya bakmam, kendimi bilmem.”  derken bir kehanetin kurbanı olmaktan mı kaçmaya çalışıyordu?

Kaynaklar

Bir Gözden Geçirme. Nesne, 1 (2), s.44-59.

Cartwirght M. (2017,02,20). Narcissius. World History Encyclopedia                 https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:WCJQ2mSkNbQJ:https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-15724/narcissus/&cd=12&hl=tr&ct=clnk&gl=tr

Demirci İ. ve Ekşi F. (2017).  Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Haziran 2017, 46:  37-58

Karaaziz, M. ve Erdem Atak, İ. (2013). Narsisizm ve Narsisizmle İlgili Araştırmalar Üzerine

Öne Çıkan Görsel: İllüstratör İbrahim Başaran